2022 In mei legt een slechtvalk geen ei

In mei legt een slechtvalk geen ei

Margot de Kam | dinsdag 19 april 2022 |  

Slechtvalken hebben elk jaar een vruchtbare en een onvruchtbare periode. De vruchtbare periode is afgelopen als de rui intreedt. De rui, de vernieuwing van het verenpak, begint bij slechtvalken in onze regio tussen eind april en half mei. Voor de winter is de rui klaar.



Vruchtbare periode start onder invloed van toename aantal uren daglicht

Zodra de dagen weer gaan lengen stijgt de testosteronspiegel bij de man. Een slechtvalkman die een territorium met bijbehorende vrouw heeft gaat baltsgedrag vertonen. Hij maakt mooie vluchten en brengt kleine prooitjes. Bij de vrouwtjes komen de geslachtshormonen ook vrij door het toenemend aantal uren daglicht. Hun eicellen gaan rijpen mede door het baltsgedrag van het mannetje.

Slechtvalken zonder territorium zullen de drang krijgen een mooie plek te bemachtigen. Ook hun geslachtshormonen zijn actief. De hormonen die baltsgedrag veroorzaken zijn steroïden, naast vruchtbaarheid lokken ze strijdlust, territoriumdrift uit.

Slechtvalken blijven in principe levenslang vruchtbaar elk broedseizoen. Meestal komen in Nederland de eieren van eind februari tot eind maart. Er kan wel iets mis gaan, vaak door onrust door concurrerende slechtvalken. Zie ook blog: de invloed die stress kan hebben op de eivorming.



De Mortel

Bij de Morteltoren blijft onrust. We hebben zondag 3 april gezien hoe V daar werd aangevallen en won, maar wel met een gewonde kop als resultaat.

Op Paasochtend had ze weer een vervelende indringster. V deelde uiteindelijk een tik uit.

Door de voortdurende onrust, en vooral ook de heftige vechtzondag, en de verwondingen is het aannemelijk dat het gehalte aan stresshormoon cortisol ervoor heeft gezorgd dat bij V mogelijk eicelletjes zijn afgestoten en haar voortplantingsorganen geslonken zijn.



Baltsgedrag

Er wordt toch nog baltsgedrag vertoont. Er zijn gesprekken bij de kast, M voert prooitjes aan en er wordt gepaard. Er is aandacht voor de nestkuil en V is (meestal) ’s nachts in de kast.

Ook in 2018 zagen we dit gedrag tot halverwege mei doorgaan. Dat jaar was er een territoriumovername door de huidige V en daarna nog vele gevechten met andere vrouwtjes. V legde dat seizoen tussen de gevechten door twee keer een ei dat niet levensvatbaar was. Ze werden dan ook niet bebroed.

Paringen hebben meer doelen dan voortplanting. Het bevestigt ook de paarband. En laat aan concurrenten zien dat twee slechtvalken samen een territorium hebben.



Overgang

De overgang van vruchtbare periode naar rui gaat geleidelijk, net als de toename van het aantal uren daglicht.

Rui en vruchtbaarheid gaan niet samen. Als de rui intreedt is het gehalte hormonen dat met voortplanting te maken heeft helemaal gedaald. De voortplantingsorganen slinken. Als er gebroed wordt, gaat die hormonale overgang sneller. Bij de broedende slechtvalken NS en BVE in Amsterdam zien we al eerste veren loslaten.

Bij V en M van de Mortel zien we nog geen rui. Hun hormoonhuishouding zal reageren op de toename van het aantal uren en de intensiteit van het daglicht. De rui komt geleidelijk, maar onvermijdelijk.

In Nederland is de laatst beschreven datum waarop een eerste slechtvalk ei gelegd werd 21 april. Gaan de Mortelse valken een record breken? Of moeten we accepteren dat er daar dit jaar geen jongen komen?  En blij zijn dat V het heeft overleefd. De natuur beslist. Het blijft hoe dan ook interessant om te volgen hoe het verder gaat.