De invloed die stress kan hebben op de eivorming

De invloed die stress kan hebben op de eivorming

Margot de Kam | donderdag 24 maart 2022 |  

We geven de moed niet op dat er eieren komen. De mannen brengen voldoende prooi en beide paren hebben hier al jongen grootgebracht. Die condities zijn goed. Maar er is steeds onrust. Op de Mortel 's avonds en 's nachts zelfs, en dat kan het voortplantingsproces verstoren en zelfs stoppen.




De weg van het ei

In het blog vorig jaar: de weg van het ei beschreef ik al dat de eicel, na de eisprong, in de eileider terecht komt. In het bovenste deel (het infundibulum) vindt de bevruchting plaats. Daarna worden in het volgende deel (in het magnum) onder andere water, eiwit en mineralen toegevoegd. In het laatste deel (het isthmus) wordt een vlies gevormd. Dit proces duurt enkele uren. Dan gaat het bevruchte ei de schaalklier in (de uterus), waar het groeit door vochttoevoeging en dan een schaaltje en de kleur (pigment) krijgt. Als dat klaar is, na ongeveer een etmaal, passeert het ei de hals van de schaalklier en komt het voor de uitgang, de cloaca. Op bovenstaande afbeelding is dit schematisch weergegeven. Bijzonder is, dat valkachtigen twee eierstokken en eileiders hebben. Verder hebben vrijwel alle vogels één eierstok en eileider.


Dit kan er aan de hand zijn:

Als alle condities goed zijn rijpen er 3 tot 4 eicellen in de eierstokken bij de vrouw. Dit duurt weken. Onder invloed van de balans tussen hormonen rijpen de eicellen tot ze in de laatste dagen voor de eisprong ongeveer 1-8 mm groeien. Eisprongen gaan één voor één uiteraard, met tussenpozen van gemiddeld 36-72 uur. De laatste twee weken is er veel onrust in De Mortel, nieuwe jonge sterke exemplaren willen het territorium van het huidige paartje overnemen. Vooral het vrouwtje heeft het erg druk met het verdedigen van haar territorium. Ook in Amsterdam was er een indringster. Mogelijk is door alle onrust en bijbehorende stress de rijping en eisprong van de eicellen geremd.



Wat als er al rijpe eicellen zijn?

]Als er teveel stress is kan het hormoon cortisol stijgen. Dit kan veroorzaken dat de hele eiproductie stopt. De rijpende eicellen worden bloedend en afgestoten. Als de afstoting gebeurt in een ontwikkelingsfase in de eileider, en de bevruchte eicel nog niet zo gezwollen is, zal het via het lichaam of via de cloaca verdwijnen, niet zichtbaar voor ons. Als het zich al in de schaalklier bevindt zal het uitgedreven worden. In 2018 hebben we , door de onrust toen, een afgestoten volkomen ei, en later een afgestoten ei zonder schaal gezien bij de slechtvalken van de Mortel. Soms ziet men dan ook dat eieren minder of zelfs geen pigment (kleur) hebben. Vaak zijn legsels onder stress minder of niet succesvol.

Er kan dus van alles misgaan met de eileg door de stress en onrust. Maar in de natuur is alles mogelijk, het is wat later dan gemiddeld, er wordt nog gebaltst en gepaard en de wonderen zijn de wereld niet uit, dus we blijven hoop houden dat de zo belangrijke rust wederkeert en er alsnog een broedsel komt in de Mortel en in Amsterdam.